Ασφαλώς καλοκαίρι! Ευκαιρία για νέες φιλίες!

Η σημασία της φιλίας για τα παιδιά

Από πολύ μικρή ηλικία, οι φιλίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη και στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Αυτές οι σχέσεις αμοιβαιότητας και αλληλοϋποστήριξης, επηρεάζουν σημαντικά το επίπεδο ευζωίας και ευημερίας στην παιδική ηλικία. Η αλληλεπίδραση με συνομηλίκους συμβάλλει στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως η επικοινωνία, η συνεργασία, η επίλυση προβλημάτων και η κατανόηση συναισθημάτων και προσφέρει συναισθήματα χαράς, αποδοχής και ασφάλειας (Apostolou et al., 2020).

Σύμφωνα με τον Feldman (2010) από την ηλικία των τριών ετών, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν πραγματικές φιλίες, καθώς εκδηλώνουν ενεργό ενδιαφέρον για άλλα παιδιά παρόμοιας ηλικίας. Ενώ οι σχέσεις των παιδιών αυτής της ηλικίας με τους ενήλικες αντανακλούν την ανάγκη για φροντίδα και προστασία, οι σχέσεις με τους συνομηλίκους βασίζονται στην επιθυμία για παιχνίδι και διασκέδαση. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν η ποιότητα και το είδος της αλληλεπίδρασης με τους φίλους αλλάζουν. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δίνουν έμφαση στη διασκέδαση, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά δίνουν πρωτίστως σημασία στην εμπιστοσύνη ή στα κοινά ενδιαφέροντα.

Κατά τη σχολική ηλικία και ιδιαίτερα στην εφηβική, η φιλία αποκτά όλο και μεγαλύτερη αξία, καθώς η δημιουργία και η διατήρησή της, είναι κομβικής σημασίας για την κοινωνική ζωή του παιδιού. Οι φίλοι/ες σε αυτές τις ηλικίες προσφέρουν συναισθηματική στήριξη, συμβάλλουν στον εμπλουτισμό των κοινωνικών δεξιοτήτων και μέσω αυτών καθρεφτίζονται τα προσωπικά χαρακτηριστικά του παιδιού χτίζοντας μέρος της αυτογνωσίας του.

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να κάνουν νέες φιλίες

Οι γονείς διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών τους, καθώς είναι εκείνοι που τα προετοιμάζουν για την αλληλεπίδρασή τους με τα άλλα παιδιά. Πρωταρχικό μέλημα των γονέων πρέπει να είναι η δημιουργία μιας υγιούς σχέσης με το παιδί τους, η οποία θα αποτελέσει πρότυπο για τις μετέπειτα συναναστροφές του.

Μια θερμή σχέση με το παιδί θα το βοηθήσει να αναπτύξει αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του/της. Οι γονείς πρέπει πάντα να έχουν στο μυαλό τους ότι το παιδί τους ενδέχεται να έχει διαφορετικό τρόπο κοινωνικοποίησης από τους ίδιους, οπότε η πίεση και οι περιορισμοί δεν είναι βοηθητικοί, όσο μπορεί να είναι η ενδυνάμωση του ίδιου του παιδιού. Το παιδί θα πρέπει να κινείται στις σχέσεις του με τον ρυθμό και τον τρόπο που εκείνο επιλέγει. (Ferrer & Fugate, 2003).

Η διαλλακτικότητα, τα σταθερά και συνεπή όρια από την πλευρά των γονιών είναι γόνιμες αφετηρίες για τη δόμηση ενός σταθερού εσωτερικού κόσμου του παιδιού και τη δυνατότητα αυτορρύθμισης όταν αλληλεπιδρά με άλλα παιδιά. Οι γονείς εκφράζοντας τα συναισθήματα και την αγάπη τους προς το παιδί, ενώ παράλληλα προσπαθούν να συζητούν μαζί του τις συμπεριφορές του και να τονίζουν ποιες είναι θεμιτές και ποιες όχι, βοηθούν τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν και να διαμορφώσουν υποστηρικτικές σχέσεις με τον κοινωνικό τους περίγυρο (Feldman, 2012).

Ευκαιρίες για νέες φιλίες κατά τη θερινή περίοδο

Το καλοκαίρι προσφέρει πάρα πολλές ευκαιρίες στα παιδιά για αλληλεπίδραση και παιχνίδι με συνομηλίκους. Ο καλός καιρός ευνοεί το παιχνίδι στο αίθριο και στην ύπαιθρο, αλλά και τις ομαδικές αθλητικές δραστηριότητες. Οι θερινές κατασκηνώσεις, επίσης, προσφέρουν πολλές ευκαιρίες στα παιδιά για αλληλεπίδραση και σύναψη φιλικών σχέσεων. Οι γονείς μπορούν να στοχεύουν στην ενίσχυση της κοινωνικοποίησης των παιδιών τους κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, λαμβάνοντας υπόψη και τα παρακάτω:

• Μπορούν να παρέχουν στο παιδί ευκαιρίες να περνάει χρόνο με άλλα παιδιά. Καλώντας άλλες οικογένειες με παιδιά παρόμοιας ηλικίας στο σπίτι ή σε εξωτερικούς χώρους, πηγαίνοντας το παιδί σε παιδότοπους/πλατείες/χώρους ελεύθερου παιχνιδιού, σε θερινές κατασκηνώσεις, σε ομαδικές δραστηριότητες, κ.λ.π.

• Μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να μάθει νέα παιχνίδια και αθλητικές δεξιότητες ή να ενταχθεί σε νέες ομάδες. Με βάσει τα ενδιαφέροντα των παιδιών οι γονείς μπορούν να το φέρνουν σε επαφή με δράσεις που τους αρέσουν, ιδανικά ομαδικές.

• Μπορούν να θέσουν κανόνες και πρότυπα συμπεριφοράς. Μέσα στα πλαίσια της οικογένειας, το παιδί μέσω μάθησης ή/και μέσω της μίμησης προτύπων (οικογενειακών ή άλλων οικείων προσώπων) αφομοιώνει πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς. Επομένως, θετικά παραδείγματα αρμόζουσας συμπεριφοράς έχουν και θετικό αντίκτυπο στο παιδί. Ενθαρρύνουμε το παιδί να μιμηθεί τέτοια πρότυπα και το επιβραβεύουμε όταν το κάνει.

• Μπορούν να εκπαιδεύσουν το παιδί να διαχειρίζεται διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. Μαθαίνοντας στο παιδί να μοιράζεται, να είναι ευγενικό, να μη φέρνει σε δύσκολη θέση άλλα παιδιά, να προσπαθεί αντιμετωπίζει άβολες καταστάσεις και να διαχειρίζεται τις συγκρούσεις με μη βίαιες συμπεριφορές.

• Μπορούν να συζητούν με το παιδί, και κυρίως να το ακούν με προσοχή. Είναι βαρύνουσας σημασίας το παιδί να καταλαβαίνει πως οι γονείς του δείχνουν προσοχή την ώρα που μιλάει και να του μιλάνε και οι ίδιοι με σεβασμό (Ferrer & Fugate, 2003). Οι συζητήσεις αυτές μπορούν να αφορούν σε θέματα φιλίας, αξιών και στο πώς να ξεπεράσει δυσκολίες που αντιμετωπίζει.

• Μπορούν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά να κάνουν τα πρώτα βήματα για νέες φιλίες. Με τη δική τους συμπεριφορά, με τη συζήτηση, ακόμα και με το παίξιμο ρόλων, μπορούν οι γονείς να υποδείξουν και να βοηθήσουν τα παιδιά να εξοικειωθούν με τρόπους προσέγγισης νέων φίλων. Τα παιδιά να μπορούν να μιλήσουν σε ένα άλλο παιδί που δεν γνωρίζουν παρουσιάζοντας τον εαυτό του/της, προσκαλώντας σε κάποιο παιχνίδι/δραστηριότητα και ρωτώντας κάποιες πρώτες πληροφορίες (τάξη/ηλικία, μαθήματα, ενδιαφέροντα, μουσική, κ.α.) ώστε να ξεκινήσει μια γνωριμία.

Με κάθε ευκαιρία και σε κάθε «νέα φιλία» υπενθυμίζουμε στα παιδιά ότι πάντα έχουν το δικαίωμα να πουν ΟΧΙ  σε ό, τι τα τρομάζει, τα φοβίζει ή τα κάνει να αισθάνονται άβολα. Μυστικά που τα κάνουν να ντρέπονται, να φοβούνται και να μην μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια, είναι μυστικά που οπωσδήποτε πρέπει να μοιραστούν με τη μαμά, τον μπαμπά ή κάποιον ενήλικα που εμπιστεύονται.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Βιβλιογραφία

Apostolou, M, Keramari, D, Kagialis, A, Sullman, M. (2021). Why people make            friends: The     nature of friendship. Pers Relationship, 28, 4 –18.             https://doi.org/10.1111/pere.12352

Feldman, S. R. (2011). Εξελικτική Ψυχολογία. (Ζ. Αντωνοπούλου & Μ. Κουλεντιανού, Trans.).  Η. Μπεζεβέγκης, (Ed.). Gutenberg.

Ferrer, M. & Fugate, M. A.. (2003). The importance of Friendship for School – Age Children. Ifas   Extintion. University of Florida. http://www.centrocies.com.mx/wpcontent/uploads/2014/01/friendship-            children.pdf