«Πρώτες Καλοκαιρινές διακοπές των παιδιών μετά το διαζύγιο των γονέων»

Χρήσιμες συμβουλές ώστε να είναι μια ευχάριστη εμπειρία για όλα τα μέλη της οικογένειας

Μπορεί οι διακοπές να σηματοδοτούν στιγμές χαλάρωσης και ξεγνοιασιάς για τις περισσότερες οικογένειες, ωστόσο για κάποιες το καλοκαίρι συνιστά περίοδο σκληρών διαπραγματεύσεων και εντάσεων. Συγκεκριμένα, οι διακοπές μετά το διαζύγιο σε μια οικογένεια, ειδικά οι πρώτες συνεπάγεται ένα ακανθώδες ζήτημα εφόσον οι ισορροπίες έχουν διαταραχθεί και απαιτείται ειδική διαχείριση.

Αρχικά, το διαζύγιο και οι μετέπειτα οικογενειακές σχέσεις πυροδοτούν μια σειρά από μεταβατικές εμπειρίες και αλλαγές στους ρόλους των μελών τους. Έχουν σημειωθεί σημαντικές επιδράσεις στη ψυχοκοινωνική προσαρμογή των παιδιών με σημαντικότερη τη διευκόλυνση ή αντίστροφα τον περιορισμό της θετικής εξέλιξης των παιδιών. Οι ελάχιστες συγκρούσεις, η δημιουργία συνεργατικής και υποστηρικτικής φροντίδας με αμοιβαίες συναινέσεις και εμπιστοσύνη χτίζουν το κατάλληλο περιβάλλον για την ορθή ανατροφή των παιδιών χωρίς άγχος και χωρίς υιοθέτηση αρνητικών συμπεριφορών.

Ειδικότερα, τα παιδιά καλούνται στις πρώτες διακοπές να τις περάσουν σε δύο δόσεις, το όποιο μέχρι πρότινος δε συνέβαινε με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται δυσκολίες σε όλα τα εμπλεκόμενα μέλη. Πάραυτα, με οργάνωση και σωστή προετοιμασία το καλοκαίρι μπορεί να αποβεί αξέχαστο προσφέροντας χαρά και ξεκούραση σε όλους.

Πώς θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε χαρούμενες διακοπές τόσο για το παιδί όσο και για εμάς;

Α. Προηγούμενος σχεδιασμός

• Συχνές παρανοήσεις και προστριβές δημιουργούνται στο(ν)/(μη) σχεδιασμό των αδειών και στο διαχωρισμό των ημερών που έκαστος θα περάσει με το παιδί μαζί. Αρχίζουμε τις συζητήσεις όσο τον δυνατόν νωρίτερα ώστε να εξασφαλίσουμε και για τους δύο τις καλύτερες δυνατές ημερομηνίες και να μη βρεθούμε προ εκπλήξεως. Συζητάμε με ψυχραιμία και προσπαθούμε να κάνουμε από κοινού βήματα και να μη λειτουργήσουμε ιδιοτελώς.
•  Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να επικοινωνηθεί από τον γονέα που έχει την κύρια επιμέλεια το πρόγραμμα του παιδιού όσον αφορά τις ώρες φαγητού, φαρμακευτική αγωγή κ.λπ. ώστε να μην υπάρχει αναντιστοιχία στο πλαίσιο που θέτει ό ένας κηδεμόνας σε σχέση με τον άλλον. Η απόκλιση μπορεί να δημιουργήσει αναστάτωση σε αυτό που το παιδί έχει μάθει, άρα κρίνεται αναγκαίο να συμφωνήσουμε σε ένα «θεωρητικό» συμβόλαιο.

 Β. Προετοιμασία του παιδιού

• Τα παιδιά μικρότερης ηλικίας επειδή διακατέχονται από άγχος αποχωρισμού ενδεχομένως να εμφανίσουν αρνητικές αντιδράσεις στην ιδέα της απομάκρυνσης απ’ το βασικό γονέα-φροντιστή που συνήθως είναι η μαμά. Οι γονείς από κοινού πρέπει να προετοιμάσουν το παιδί νωρίτερα και να τους εξηγήσουν με κατανόηση και υπομονή ότι οι διακοπές είναι μια ευκαιρία για το ίδιο το παιδί να εμπλουτίσει τη σχέση του με τον γονέα που λόγω διαζυγίου δεν περνά τον ίδιο χρόνο. Μπορεί να χρειαστεί να υπενθυμίσουμε ότι, για τον χωρισμό δε φταίει κάποιος και φυσικά το ίδιο το παιδί αλλά είναι μια επιλογή ζωής που αλλάζει την καθημερινότητα της οικογένειας αλλά όχι την αγάπη και τη φροντίδα.
• Θα πρέπει να τονιστεί ότι ο γονέας που μένει πίσω μόνος του θα είναι καλά, θα συνεχίσει την εργασία του ή ό,τι άλλο έχει προγραμματίσει και θα αναμένει τη δική του σειρά να πάει διακοπές με το παιδί του.
• Τηρούμε τη δέσμευση ότι θα έχουμε καθημερινή επικοινωνία, όσες φορές θελήσει το παιδί να επικοινωνήσει και να μοιραστεί σκέψεις και εμπειρίες.

Γ. Κατά τη διάρκεια των διακοπών

• Σε περίπτωση που το παιδί βρίσκεται διακοπές με τον άλλο γονέα και κάποια στιγμή δε θελήσει να επικοινωνήσει διότι παίζει, είναι στη θάλασσα κ.λπ. δε χρειάζεται να απαιτήσετε να το κάνει και να νιώσετε ότι σας ξέχασε. Πιθανότητα το παιδί αισθάνεται ασφάλεια και απολαμβάνει τον χρόνο του εκεί και δε θέλει να διακόψει. Είναι σημαντικό να ξέρει ότι επικοινωνήσατε και ότι νοιάζεστε γι’ αυτό. Επιπρόσθετα, η επικοινωνία μας στο παιδί αναφορικά με τον άλλο γονέα θα πρέπει να μην έχει επικριτικό ή απαξιωτικό ύφος. Μην ξεχνάτε ότι το παιδί θέλει να συσχετίζεται ομαλά και με τους δύο γονείς και τρέφει εξίσου δυνατά συναισθήματα. Το να του προκαλέσουμε ενοχές ότι μας ξέχασε ή ότι περνάει καλύτερα εκεί απ’ ότι με εμάς μόνο σύγχυση και αμφιθυμία μπορεί να επιφέρει στο παιδί.
• Απ’ την άλλη, αν βρισκόμαστε στη θέση του γονέα που έχει περάσει το λιγότερο χρόνο με το παιδί και πηγαίνουμε διακοπές μπορούμε να εμπλακούμε σε δραστηριότητες, να έρθουμε σε επαφή με τη φύση ή να ξεκινήσουμε ένα χόμπι με σκοπό να συνδεθούμε με το παιδί μας και να χτίσουμε ξεχωριστά πλέον τη σχέση μας.

Δ. Ο γονέας που μένει χωρίς το παιδί

• Για το διάστημα που το παιδί θα βρίσκεται διακοπές με τον άλλον κηδεμόνα, καλό θα ήταν και να το δούμε σαν μια ευκαιρία για να αναστοχασμό και επαναπροσδιορισμό του ρόλου μας στο χρόνο που δεν έχουμε την επιμέλεια του παιδιού. Το να ανησυχούμε που δεν έχουμε τον έλεγχο της φροντίδας και την επίβλεψη του παιδιού μπορεί να είναι δυσλειτουργικό για τις μεταξύ μας σχέσεις. Τα παιδιά προσαρμόζονται πιο γρήγορα απ’ ότι νομίζουμε στις διακοπές τους και κατά πάσα πιθανότητα θα περνάνε ωραίες στιγμές.
• Επί τη ευκαιρία, μπορούμε και εμείς που μένουμε πίσω να αξιοποιήσουμε το χρόνο μας κάνοντας πράγματα που μας αρέσουν αλλά αδυνατούσαμε να πραγματοποιήσουμε λόγω παιδιού. Δίνουμε και εμείς χρόνο στον εαυτό μας και στον κοινωνικό περίγυρό μας, που λόγω γονικών υποχρεώσεων είχε παραγκωνιστεί.
• Μην ξεχνάμε ότι και το παιδί έχει την ανάγκη να βρίσκονται δίπλα σε γονείς που μεριμνούν και για τη δική τους ευεξία και ξεκούραση.

Τέλος, ως ενήλικα μέλη θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι η εικόνα μιας ευτυχισμένης οικογένειας που στις διακοπές είναι όλοι μαζί σε μια παραλία κάτω απ’ τον ήλιο δεν αντικατοπτρίζει πάντοτε την πραγματικότητα και δε χρειάζεται αν είμαστε χωρισμένοι να το διοχετεύσουμε στα παιδιά ως έλλειμμα ή προσωπική αποτυχία. Είναι σκόπιμο να λάβουμε υπόψη μας ότι το διαζύγιο δεν συνιστά ένα στατικό γεγονός και απαιτεί συναισθηματική ωριμότητα, ενσυναίσθηση χωρίς εγωκεντρικά στοιχεία με επίκεντρο το όφελος και μόνο του παιδιού. Εξάλλου, οι γονείς ακόμα και αν επιλέξουν χωριστούς δρόμους ως ζευγάρι να διανύσουν, παραμένουν οι κύριοι φροντιστές και υπεύθυνοι για την κάλυψη συναισθηματικών και υλικών αναγκών και τη διαπαιδαγώγησή του.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε δωρεάν στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Βιβλιογραφία:

Buchanan, C.M., & Heiges, K.L.(2001). When conflict continues after the marriage ends: Effects on post-divorce conflict on children

Amato PR, Keith B. Parental divorce and the well-being of children: a meta-analysis. Psychol Bull. 1991 Jul;110(1):26-46.