"Πώς τα παιδιά μας διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία;" Συμβουλές για Γονείς και Εκπαιδευτικούς

            Η αναπαραγωγή της είδησης του πολέμου στην Ουκρανία, έχει δημιουργήσει ποικίλα συναισθήματα στα παιδιά στη χώρα μας. Οι κλήσεις που δεχόμαστε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά S.O.S. 1056 μαρτυρούν συναισθήματα φόβου, αβεβαιότητας και ανησυχίας στα παιδιά. Οι ειδήσεις, οι μεταξύ τους συζητήσεις, η εκ των πραγμάτων αβεβαιότητα του πολέμου, ενδέχεται να μεγεθύνουν αυτά τα συναισθήματα.

            Είναι λοιπόν αναμενόμενο τα παιδιά να στραφούν, τόσο σε γονείς, όσο και σε εκπαιδευτικούς, προκειμένου να βρουν ασφάλεια και σταθερότητα μέσα σε αυτό το περιβάλλον που γεννάει η συνεχής αναπαραγωγή της είδησης της εισβολής και του πολέμου.

            Στο συγκεκριμένο ζήτημα τίθενται δυο βασικές διαστάσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με την ίδια την έννοια του πολέμου και η δεύτερη με την επαφή των παιδιών με ειδήσεις και σχόλια που έρχονται σε επαφή μέσω της τηλεόρασης και του διαδικτύου.

Σχετικά με την έννοια του πολέμου, να θυμάστε ότι[1]:

1. Μιλήστε ανοικτά και με ειλικρίνεια στο παιδί. Ενθαρρύνουμε το παιδί να εκφράσει το συναίσθημα και δηλώνουμε τη διαθεσιμότητά μας  όποτε μας  χρειαστεί, χρησιμοποιώντας φράσεις όπως : «Θα σε φροντίζω πάντα».
2. Αφιερώστε χρόνο στην οικογένειά σας και στο παιδί παίζοντας παιχνίδια, διαβάζοντας ή απλά κρατώντας το κοντά σας.
3. Προστατεύστε τα παιδιά από την υπερβολική έκθεση σε ειδήσεις, βίαιες  εικόνες και πληροφορίες σχετικά με τον πόλεμο.
4. Συνειδητοποιήστε ότι το άγχος του πολέμου μπορεί να εντείνει τις καθημερινές αντιδράσεις. Αντιμετωπίστε με κατανόηση και υπομονή τις συμπεριφορές του παιδιού, οι οποίες μπορεί να συνοδεύονται από θυμό.
5. Σχεδιάστε ένα σταθερό πρόγραμμα, διατηρώντας τις καθημερινές σας συνήθειες και δραστηριότητες του παιδιού.
6. Φροντίστε τον εαυτό σας για να μπορείτε να φροντίσετε το παιδί σας.
7. Διαβεβαιώστε το παιδί ότι όλα θα πάνε καλά και ότι θα είναι προστατευμένο.
8. Παρατηρήστε ασυνήθιστες αντιδράσεις στη συμπεριφορά του παιδιού (χαμηλή επίδοση στο σχολείο, έλλειψη συγκέντρωσης κ.ά.)  και βοηθήστε το να το εκφράσει με λόγια.
9. Ζητήστε τη βοήθεια του παιδιού και αναθέστε του συγκεκριμένους ρόλους και καθήκοντα που αρμόζουν στην ηλικία του (όπως  στρώσιμο τραπεζιού, τακτοποίηση δωματίου κ.λπ.)
10. Βάλτε τα πράγματα σε μια θετική προοπτική για το παιδί σας, υπενθυμίζοντάς του τις φορές που αντιμετώπισε μια παρόμοια δύσκολη κατάσταση που του προκαλούσε φόβο, πώς το είχε διαχειριστεί και πόσο καλά το είχατε διαχειριστεί ως οικογένεια.

Σχετικά με τις ειδήσεις ο  Σύλλογος Αμερικανών Ψυχολόγων (American Psychological Association) συμβουλεύει τους γονείς:

• Πριν μιλήσετε στα παιδιά σας, προετοιμάστε τι θα πείτε. Κάντε μια πρόβα στον καθρέφτη ή σε κάποιον άλλο ενήλικα για το τι θα πείτε στο παιδί.
• Βρείτε την κατάλληλη, ήρεμη στιγμή για να μιλήσετε
• Μοιραστείτε και τα δικά σας συναισθήματα με το παιδί σας. Το να εκφράσετε τα συναισθήματά σας, πιθανόν να διευκολύνει και το παιδί να εκφράσει τα δικά του
• Πείτε την αλήθεια, χωρίς απαραίτητα να μπείτε σε λεπτομέρειες για το συμβάν. Εάν παραποιήσετε ή αποκρύψετε την αλήθεια, τα παιδιά θα το μάθουν και θα τους προκαλέσει μεγαλύτερο άγχος και φόβο. Επίσης, θα διαταραχτεί η εμπιστοσύνη τους απέναντί σας.
• Το «Δεν Ξέρω» είναι μια ασφαλής και αποδεκτή απάντηση στις ερωτήσεις που σας κάνει το παιδί και δεν ξέρετε τι να απαντήσετε. (π.χ. Γιατί το έκανε αυτό; Το «δεν ξέρω» είναι αποδεκτή απάντηση). Στο σημείο αυτό θα μπορούσατε να εστιάσετε στην ανάγκη του παιδιού να έχει αυτή την πληροφορία («γιατί θα ήθελες να ξέρεις κάτι τέτοιο;») ή ακόμα και να εκφράσει τα συναισθήματα του («δεν το ξέρω αυτό, αλλά εσύ πως αισθάνεσαι γι’ αυτό;»).

Σε όλες τις περιπτώσεις «Το Χαμόγελο του Παιδιού» συμβουλεύει, επίσης, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς:

• Βεβαιώστε τα παιδιά ότι είναι ασφαλή κοντά σας και ότι δεν κινδυνεύουν
• Εάν οι ειδήσεις  αναφέρουν και ένα παιδί ως θύμα, επιβεβαιώστε στο δικό σας παιδί ότι τα παιδιά δεν φταίνε σε τίποτα σε αυτή τη συνθήκη
• Ενθαρρύνετε το παιδί να σας ρωτήσει όποια απορία έχει
• Αποφύγετε να διαταράξετε τη ρουτίνα του παιδιού (σχολείο, εξωσχολικές δραστηριότητες)

Αναφορικά με το ποιες ηλικίες είναι κατάλληλες για αυτές τις συζητήσεις, η απάντηση είναι ότι εφόσον το παιδί έχει την πληροφορία ή ρωτήσει, είναι σε θέση να κάνει και αυτή τη συζήτηση.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την επαφή των παιδιών με ειδήσεις από τα Μ.Μ.Ε. δείτε εδώ

Σε περίπτωση που στο τραγικό γεγονός υπάρχουν και άνθρωποι που έχασαν την ζωή τους δείτε εδώ

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας