Ασφαλώς Καλοκαίρι! Ενσυνειδητότητα: βιώνοντας το εδώ και τώρα των διακοπών με τους αγαπημένους μας

Οι διακοπές του καλοκαιριού αποτελούν μία σημαντική ευκαιρία αποφόρτισης και σύνδεσης  με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Ο κοινός διαθέσιμος χρόνος των μελών της οικογένειας, η δυνατότητα εμπλοκής σε κοινές  δραστηριότητες φαντάζουν ως το  ιδανικό πλαίσιο για την ουσιαστική επικοινωνία και το χτίσιμο αναμνήσεων με τους δικούς μας ανθρώπους. Πολλές φορές ωστόσο μπορεί να πιάνουμε τον εαυτό μας να μην απολαμβάνει τις στιγμές που με τόσο ανυπομονησία περιμέναμε και επιστρέφοντας από τις διακοπές να κυριαρχεί ένα αίσθημα απογοήτευσης για τη «χαμένη ευκαιρία».

Η ενσυνειδητότητα  (mindfulness) είναι μια ολοένα και πιο δημοφιλής πρακτική εστίασης της προσοχής στο εδώ και τώρα, η οποία σχετίζεται ερευνητικά με τη μείωση της ψυχολογικής δυσφορίας και του άγχους (Perrier, Gurgel-Juarez, & Flowers, 2020). Είναι η εκούσια επικέντρωση της προσοχής μας σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, υιοθετώντας μια στάση περιέργειας, παρατήρησης και αποδοχής (Kabat- Zinn, 1990).  Με άλλα λόγια, η ενσυνειδητότητα αφορά στην εξάσκηση της ικανότητας του να στρέφουμε την προσοχή μας ξανά και ξανά σε εσωτερικά  ή εξωτερικά ερεθίσματα, χωρίς επίκριση (Baer, 2003).

Η ενσωμάτωση πρακτικών ενσυνειδητότητας στην κουλτούρα της οικογένειας έχει  φανεί ότι μπορεί να μειώσει τα αναφερόμενα επίπεδα άγχους των γονέων και ότι συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα ψυχολογικής ευεξίας όλων των μελών της οικογένειας (Burgdorf, Szabo, & Abbott, 2019). Πρακτικές ενσυνειδητότητας μπορούν να ενσωματωθούν σε κάθε δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το που βρισκόμαστε, απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες και μπορεί να αποδειχθούν μια διασκεδαστική νέα εμπειρία για όλη την οικογένεια.

Αφιερώστε λίγα λεπτά μέσα στη μέρα, ως υπενθύμιση της σπουδαιότητας του να είστε επικεντρωμένοι σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Ένας εύκολος τρόπος είναι να επικεντρώσετε την προσοχή σας στις αισθήσεις σας και να παρατηρήσετε τα ερεθίσματα που δέχεστε από το περιβάλλον και τις δικές σας αντιδράσεις σε αυτά.

Το παιχνίδι στην παραλία, η αίσθηση της άμμου στα πόδια σας, το μεσημεριανό τραπέζι ή ένα παγωτό που θα απολαύσετε όλοι μαζί μπορεί να είναι μια ευκαιρία για εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα. Πόσες φορές μπορεί να τρώμε κάτι, χωρίς πραγματικά να το γευόμαστε; Ή να ακολουθούμε μια συγκεκριμένη διαδρομή μέσα στη μέρα, χωρίς ουσιαστικά να βλέπουμε όλα όσα υπάρχουν γύρω μας;

Σε αυτές τις διακοπές, σε μια βόλτα προτείνετε να παρατηρήσει ο καθένας για λίγα λεπτά όσα υπάρχουν γύρω του. Tους ήχους της φύσης, τις γλάστρες στα μπαλκόνια των σπιτιών, τα σύννεφα στον ουρανό, τα κύματα στη θάλασσα. Αφιερώστε όλοι μαζί λίγα λεπτά στην παρατήρηση και συζητήστε για το πώς νιώσατε. Παρατήρησε κάποιος κάτι που δεν είχε παρατηρήσει πριν; Μιλήστε για το αν ήταν εύκολο ή δύσκολο για τον καθένα να εστιάσει για λίγο σε κάτι συγκεκριμένο. Ήρθαν σκέψεις για άλλα πράγματα; Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν για τον καθένα να επαναφέρει σταδιακά και χωρίς επίκριση την προσοχή του σε αυτό που ήθελε να παρατηρήσει;  

Μαζέψτε όλοι μαζί κοχύλια στην παραλία και επιλέξτε ένα. Αρχίστε να το παρατηρείτε χωρίς να το αγγίζετε. Δείτε το σχήμα, τις αποχρώσεις των χρωμάτων πάνω του. Στη συνέχεια, πάρτε το στα χέρια σας και παρατηρήστε την υφή, το βάρος του. Ποιες σκέψεις ή συναισθήματα ήρθαν στο μυαλό κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για τον καθένα να εστιάσει για λίγα λεπτά σε αυτή την παρατήρηση και να επαναφέρει την προσοχή του σε αυτό.

Στο μεσημεριανό γεύμα παρατηρείστε την υφή, τη θερμοκρασία, τη γεύση των συστατικών του φαγητού και συζητήστε για το τι παρατήρησε ο καθένας. Ήταν δύσκολο ή εύκολο να εστιάσετε για λίγα δευτερόλεπτα στην παρατήρηση;

Δώστε χώρο και χρόνο στα παιδιά να προτείνουν δραστηριότητες στις οποίες μπορείτε να εντάξετε μια πρακτική εξάσκησης στην ενσυνειδητότητα. Δημιουργήστε ευκαιρίες για το μοίρασμα αυτών των εμπειριών και συζητήστε μαζί τους.  Σύντομες πρακτικές εστίασης και επαναφοράς της προσοχής, παρατήρησης των σωματικών αισθήσεων και των εξωτερικών ερεθισμάτων μάς βοηθούν να υιοθετήσουμε μια στάση περιέργειας απέναντι τα πράγματα και μπορεί να αποτελέσουν μια διαφορετική ευκαιρία επικοινωνίας μέσα από την ανταλλαγή των εμπειριών για την προσπάθεια σύνδεσης με το εδώ και τώρα.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 11611, ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Βιβλιογραφία

Baer R. A. (2003). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology: Science and Practice,10, 125–143.

Burgdorf, V., Szabo, M., & Abbott,  M. J. (2019). The Effect of Mindfulness Interventions for Parents on Parenting Stress and Youth Psychological Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis. Frontiers of Psychology, 10, 1336.

Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain and illness. New York, NY: Delacorte.

Perrier, M.F., Gurgel-Juarez, N., Flowers, H.L. et al. (2020). Mindfulness-based interventions for children and adolescents across all settings: a scoping review protocol. Systematic Review, 9, 286.