Ασφαλώς καλοκαίρι! Ύπνος και όρια. Το παιδί μου δεν κοιμάται. Τι να κάνω;

Το καλοκαίρι είναι μια ιδιαίτερη περίοδος, κατά την οποία τα παιδιά βγαίνουν «εκτός προγράμματος», εκτός, δηλαδή, της καθημερινής τυπικής ρουτίνας που διατηρούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Τα σχολεία κλείνουν, οι υποχρεώσεις λιγοστεύουν και το καθημερινό πρόγραμμα «χαλαρώνει». Οι αλλαγές αυτές, συχνά μπορεί να αντικατοπτρίζονται και στο πρόγραμμα του ύπνου. «Μα γιατί κοιμάται τόσο αργά;» «Τι θα κάνω; Δεν θέλει με τίποτα να πάει για ύπνο!» είναι κάποιες χαρακτηριστικές εκφράσεις που διατυπώνουν οι γονείς κατά τη διάρκεια των καλοκαιρών διακοπών.

O επαρκής ύπνος στα παιδιά, όπως και στους ενήλικες, είναι εξαιρετικά σημαντικός. Αφενός για την υγιή τους ανάπτυξη, και αφετέρου για τη βέλτιστη λειτουργικότητά τους κατά τη διάρκεια της ημέρας, ιδίως όταν τα παιδιά έχουν αυξημένες υποχρεώσεις (Cairns & John, 2014). Όταν διαταράσσονται ή περιορίζονται οι ώρες του ύπνου, επέρχεται μια ευρύτερη αποδιοργάνωση στην καθημερινότητα των παιδιών. Για να αποφευχθεί μια πλήρης αποδιοργάνωση με τις συνεπακόλουθες συνέπειες, είναι σημαντικό οι γονείς ή οι φροντιστές των παιδιών να διατηρούν συνεπή όρια γενικότερα, αλλά και ειδικότερα στο ωράριο του ύπνου.

Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να βάλουν όρια στο παιδί, ειδικά το καλοκαίρι, και σε αυτό τους εμποδίζουν σκέψεις και συναισθήματα ενοχής. Μερικές από τις πιο συχνές σκέψεις των γονιών είναι οι εξής: «Δεν θέλω να γίνω αυστηρός σαν τους γονείς μου»,  «Τα παιδιά πρέπει να είναι ελεύθερα, ειδικά το καλοκαίρι», «Δεν ξέρω ούτε πού, ούτε πώς, να βάλω όρια», «Δεν μπορώ ο ίδιος, πολλές φορές, να βάλω όρια στον εαυτό μου, πώς θα βάλω στο παιδί μου;».

Γιατί όμως είναι χρήσιμα τα όρια;

Τα όρια βοηθούν στην εξασφάλιση της σωματικής και ψυχικής ασφάλειας των παιδιών. Καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και τα βοηθούν να κατανοήσουν τους κανόνες και τις προσδοκίες των άλλων. Η οικογένεια συνεργάζεται καλύτερα, ενώ τα παιδιά γίνονται πιο υπεύθυνα και σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Το παιδί γνωρίζει τις πραγματικές δυνατότητές του και δε χάνεται στο χάος των επιθυμιών του. Όταν οι γονείς θέτουν σταθερά όρια, τα παιδιά μεγαλώνουν έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σε αντίθεση με τα παιδιά στα οποία επιτρέπεται να συμπεριφέρονται όπως τους αρέσει. Κατά τον ίδιο τρόπο τα όρια λειτουργούν και στο πρόγραμμα του ύπνου. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι είναι φυσιολογικό να «διαταραχθεί» το πρόγραμμα του ύπνου κατά τους θερινούς μήνες, καθώς υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος και τα περισσότερα παιδιά είναι απαλλαγμένα από τις περισσότερες υποχρεώσεις, γεγονός που τα οδηγεί να επεκτείνουν χρονικά το ημερήσιο πρόγραμμά τους.

Τι κάνουμε λοιπόν για να οριοθετήσουμε τα παιδιά στο πρόγραμμα του ύπνου προκειμένου να εξασφαλίσουμε την ψυχική και σωματική τους υγεία;

• Συζητάμε μαζί τους από πριν σχετικά με τον προβλεπόμενο χρόνο κατάκλισης. Οριστικοποιούμε τον χρόνο εφόσον διαπραγματευτούμε μαζί τους αναλόγως τις ανάγκες και επιθυμίες τους. Βεβαίως τα ηνία σε αυτές τις περιπτώσεις έχουν οι γονείς και σε κάθε περίπτωση τα όρια εξαρτώνται μεταξύ άλλων και από την ηλικία των παιδιών.
• Προσπαθούμε να δημιουργούμε ένα σχετικά σταθερό πρόγραμμα, όπως συγκεκριμένες ώρες έλευσης και αναχώρησης από την παραλία, αλλά και ένα σταθερό πρόγραμμα στα γεύματα και στις εξόδους των παιδιών προκειμένου να εξασφαλίσουμε γι’ αυτά όσο το δυνατόν ένα σταθερό πλαίσιο.
• Βεβαίως οι συνήθειες τους καλοκαιρινούς μήνες αλλάζουν και τα όρια είναι πιο χαλαρά. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη αυτή τη χαλάρωση, η οποία είναι χρήσιμη έπειτα από ένα δύσκολο έτος με περιορισμούς και απαιτήσεις, όπως ήταν ειδικά φέτος.

Εν κατακλείδι, λοιπόν, είναι σημαντικά τα όρια στα παιδιά, και στο πρόγραμμα του ύπνου, καθώς κατ’ αυτόν τον τρόπο σεβόμαστε τις ανάγκες τις δικές μας, αλλά και των παιδιών μας και προσαρμοζόμαστε σε αυτές.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111», ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

                                                          Βιβλιογραφία

Cairns A. & Harsh J. (2014). Changes in Sleep Duration, Timing, and Quality as Children Transition to Kindergarten, Behavioral Sleep Medicine, 12:6, 507-516, DOI: 10.1080/15402002.2013.838765