Η γονεϊκή εμπλοκή στη σχολική επίδοση των παιδιών

Η γονεϊκή εμπλοκή στη σχολική επίδοση των παιδιών

Ο ρόλος των γονέων στην εκπαίδευση και σχολική επίδοση των παιδιών είναι πολυδιάστατος. Η έννοια της γονεϊκής εμπλοκής χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων των γονέων στο σπίτι, αλλά και το σχολείο, ώστε να υποστηριχθούν τα παιδιά στην εκπαιδευτική διαδικασία (Koutrouba, Antonopoulou, Tsitsas & Zenakou, 2009).

Σύμφωνα με τη θεωρία των Grolnick και Slowiaczek (1994) σχετικά με την εμπλοκή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών διακρίνονται τρεις διαφορετικοί τύποι γονεϊκής εμπλοκής:

• Σχολική εμπλοκή: Η στάση και οι συμπεριφορές των γονέων ως προς τη συμμετοχή τους στις σχολικές δραστηριότητες των παιδιών συλλογικά αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Πιο αναλυτικά αναφέρεται η συχνότητα με την οποία οι γονείς παρακολουθούν τις συναντήσεις με τους εκπαιδευτικούς και παίρνουν μέρος στις δραστηριότητες του σχολείου, καθώς και στη βοήθεια που προσφέρουν στις σχολικές εργασίες του παιδιού στο σπίτι.
• Γνωστική - διανοητική εμπλοκή: Η ενασχόληση των γονέων με την εκπαίδευση των παιδιών τους θα πρέπει να είναι το ίδιο τακτική και εκτός σχολικού περιβάλλοντος. Το παιδί θα πρέπει να εκτίθεται σε διανοητικές ενασχολήσεις και «προκλητικά» ερεθίσματα που προάγουν την ανάπτυξη της φαντασίας τους και την ενίσχυση της επιθυμίας τους να λάβουν περισσότερη γνώση.
• Προσωπική εμπλοκή: Εκτός από την επίβλεψη της μελέτης και τη  συμβολή των γονέων στις σχολικές εργασίες απαραίτητη είναι και η ψυχοκοινωνική στήριξη των παιδιών. Η διαθεσιμότητα των γονέων και η ανάπτυξη ενός οικογενειακού περιβάλλοντος αποδοχής και φροντίδας προσφέρει ανακούφιση στο παιδί και το βοηθά να μοιραστεί τις ανησυχίες και τα προβλήματά του. Οι γονείς θα πρέπει να δείχνουν ενδιαφέρον για τη μέρα των παιδιών και να διατηρούν μία θετική στάση απέναντι στο σχολείο.

Αναφορικά με τις ακαδημαϊκές ικανότητες του παιδιού, οι στάσεις και οι αντιλήψεις των γονέων, καθώς και οι καθημερινές πρακτικές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αντιλαμβάνονται τις ικανότητές τους και προσεγγίζουν τη σχολική επιτυχία. Ο αυστηρός έλεγχος ολοκλήρωσης των εργασιών και η παρεμβολή κατά τη διάρκεια της σχολικής εργασίας στο σπίτι συνδέονται με τη μειωμένη αυτονομία των παιδιών και την εξάρτησή τους από εξωτερικά κριτήρια για την αξιολόγηση της ακαδημαϊκής τους πορείας.

Η γονεϊκή εμπλοκή μέσω της συναισθηματικής στήριξης και της υποστήριξης της αυτονομίας του παιδιού έχει συνάφεια με τη σχολική προσαρμογή, καθώς και την ικανότητά του για αυτορρύθμιση της συμπεριφοράς, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί προγνωστικά για την υψηλή σχολική επίδοση του παιδιού και την ανάληψη της ατομικής ευθύνης για την κατ’οίκον σχολική εργασία. Στάσεις και διαθέσεις των γονέων όπως ο έλεγχος, οι απειλές και τιμωρίες, η πίεση του χρόνου και ο περιορισμός των επιλογών του παιδιού υπονομεύουν την αυτοδιαχείριση, αλλά και την καλλιέργεια των εσωτερικών κινήτρων (Βαλαλά, Γωνίδα & Κιοσέογλου, 2004).

Η οικογένεια του παιδιού και το σχολικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, αλλά και στα μαθησιακά εφόδια που θα αποκομίσει. Η συχνή επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς, η ενεργή συμμετοχή σε δράσεις και η βοήθεια που παρέχουν στις εργασίες του παιδιού αδιαμφισβήτητα επηρεάζουν τις σχολικές του επιδόσεις, καθώς και τη συμπεριφορά που επιδεικνύει (Hoover-Dempsey et al, 2001).

Οι γονείς των παιδιών που επιτυγχάνουν έχουν ρεαλιστικές πεποιθήσεις σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών τους, αλλά και υψηλές προσδοκίες για το μέλλον. Βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση τους ενθαρρύνοντάς τα να εκτελούν τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι έργα κατάλληλα για την ηλικία τους. Οι σχέσεις γονέα-παιδιού είναι ζεστές και στοργικές και οι γονείς είναι ανοιχτοί στην επικοινωνία με τα παιδιά. Η ανοιχτή επικοινωνία και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζουν οι γονείς την εκτίμηση και το άγχος τους για την προσπάθεια των παιδιών παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχοσυναισθηματική τους κατάσταση, στο αίσθημα επάρκειας και στην ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων. Ιδιαίτερα σημαντικός, επίσης, είναι ο κοινός χρόνος δραστηριοτήτων, προκειμένου οι γονείς να ενισχύουν και να εμπλουτίζουν την εξερεύνηση και την περιέργεια των παιδιών, λειτουργώντας ως πρότυπα προς μίμηση. Γενικότερα, τα παιδιά επιτυγχάνουν στο σχολείο, όταν οι γονείς τους προσφέρουν στήριξη και καθοδήγηση.

Πώς μπορούν οι γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς;

• Ρωτήστε τα παιδιά πώς πέρασαν τη μέρα τους στο σχολείο και συζητήστε για τυχόν δυσκολίες ή προβλήματα που αντιμετώπισαν.
• Μεταδώστε θετικά μηνύματα για την αξία της μάθησης. Δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασμό για το τι μαθαίνει το παιδί στο σχολείο.
• Επισκεφθείτε μουσεία, θέατρα, συναυλίες και βιβλιοθήκες.
• Διαβάστε παρέα ένα βιβλίο και συζητήστε για όσα έχετε διαβάσει.
• Συμμετέχετε σε δραστηριότητες και εκδηλώσεις του σχολείου, καθώς και σε κοινές συνεδριάσεις εκπαιδευτικών και γονέων.
• Επικοινωνήστε με τους εκπαιδευτικούς και ενημερωθείτε για την πρόοδο, τις δυνατότητες και τις δυσκολίες του παιδιού.
• Παρέχετε βοήθεια και καθοδήγηση στις σχολικές εργασίες, ενισχύοντας την ανάληψη ευθύνης και πρωτοβουλιών.
• Σταθείτε διακριτικά κοντά στο παιδί και μην επιβάλλετε τη βοήθειά σας.
• Δείξτε εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού και διατηρείστε υψηλές και ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με τη σχολική επίτευξη.
• Ενθαρρύνετε την προσπάθεια του παιδιού και αποφύγετε οποιαδήποτε σύγκριση.
• Αφουγκραστείτε τις ανάγκες του παιδιού και στηρίξτε τις επιλογές του.

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 116111, ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Βιβλιογραφία:

Βαλαλά, Κ. Γωνίδα, Ε., Κιοσέογλου,Γ. (2004). Στόχοι επίτευξης μαθητών/ μαθητριών των γονέων και του σχολείου, συμμετοχή στην τάξη και επίδοση. Εφαρμογή ιεραρχικής παλινδρόμησης. Επιστημονική επετηρίδα της ψυχολογικής Εταιρίας Βορείου Ελλάδας, 2, 339-369

Grolnick, W. S., & Slowiaczek, M. L. (1994). Parents' involvement in children's schooling: A multidimensional conceptualization and motivational model. Child Development, 65(1), 237–252.

Kathleen V. Hoover-Dempsey, Angela C. Battiato, Joan M. T. Walker, Richard P. Reed, Jennifer M. DeJong & Kathleen P. Jones (2001). Parental Involvement in Homework. Educational Psychologist, 36(3), 195-209.

Koutrouba K, Antonopoulou E, Tsitsas G, Zenakou E. (2009). An Investigation of Greek Teachers’ Views on Parental Involvement in Education. School Psychology International, 30(3), 311-328.